تغییر اولویت‌های ترکیه در پرونده سوریه
سمیر نشار، از معارضین نظام سوریه و وابسته به جریان سیاسی اخوان‌المسلمین در این کشور است که از سال۲۰۰۵، سابقه مخالفت با دولت سوریه را در پرونده خود دارد.
او بعد از آغاز ناآرامی‌های سوریه، به‌مدت کمتر از ۲سال، عضو ائتلاف ملی معارضین در استانبول بود اما در پی اختلافات میان نیروهای سیاسی خارج از سوریه، از این ائتلاف کناره‌گیری کرد و در مجموعه‌های کوچک دیگری به فعالیت سیاسی خود ادامه داد.
همشهری: نشار همانطور که در این یادداشت آورده، بر این باور است که اولویت‌های ترکیه نسبت به پرونده سوریه تغییر کرده و نگرانی از نفوذ کردها در مناطق شمالی این کشور، اکنون به اصلی‌ترین دغدغه ترک‌ها تبدیل شده؛ دغدغه‌ای که زمینه نزدیکی ترکیه را به مخالفان این کشور در بحران سوریه، یعنی ایران و روسیه فراهم کرده است.
پس از انتشار اخباری مبنی بر آمادگی کشورهای روسیه، ایران و ترکیه، برای انجام عملیات نظامی مشترک در استان ادلب، این تصور عمومی شکل گرفته است که آزادی ادلب به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های معارضه و مقابله با نیروهای هیأت تحریرالشام (جبهه النصره سابق)، هدف اصلی از هماهنگی‌های نظامی این کشورها و اتفاقاتی نظیر سفر رئیس ستاد مشترک نیروهای نظامی ایران به آنکارا بوده است.
اما باید توجه داشت، دغدغه مشترکی که موجب همسویی بی‌سابقه مسکو، تهران و آنکارا در سطح عملیات مشترک نظامی شده است، به مسائلی فراتر از آنچه یاد شد برمی‌گردد.هم‌اکنون، یگان‌های مدافع خلق، (شاخه نظامی حزب اتحاد دمکراتیک و نزدیک به کارگران کردستان) پیشروی‌های خود را زیر چتر حمایتی آمریکا، برای افزایش سیطره بر بخش‌های شمالی سوریه ادامه می‌دهند، این در حالی است که مواضع اخیر رئیس اقلیم کردستان و اصرار وی بر برگزاری همه‌پرسی به‌منظور استقلال کردستان عراق، بیش از هر زمان دیگری موجب نگرانی کشورهایی در منطقه شده که به نوعی در پرونده کردها شریک هستند.
بدون‌شک آرایش فعلی نیروها در صحنه داخلی سوریه و همچنین تحولات اخیر منطقه، موجب بروز برخی تغییرات در اولویت‌های قدرت‌های منطقه‌ای، به‌ویژه ترکیه، در رابطه با پرونده سوریه شده است. نگاهی به مواضع مقامات نظامی و دیپلماتیک ترکیه طی یک ماه اخیر نشان می‌دهد که اولویت فعلی ترک‌ها، حفظ امنیت مناطق مرزی‌شان با سوریه، پاکسازی این مناطق از نیروهای کرد و همچنین جلوگیری از پیشروی یگان‌های مدافع خلق در نوار مرزی استان ادلب است.
به این ترتیب می‌توان گفت نقطه آغاز هماهنگی‌های سیاسی نظامی روسیه، ایران و ترکیه در بحران سوریه، تغییر اولویت‌های آنکارا بوده است. در سوی دیگر این معادله روس‌ها قرار دارند که برای تأمین نفوذ بلندمدت خود در آینده سوریه، خواهان اجرای موفق و توسعه طرح مناطق کاهش درگیری به بخش‌های بیشتری از خاک سوریه هستند و با توجه به نفوذ ترکیه بر نیروهای مستقر در ادلب، به همراهی با این کشور نیاز دارند.
اطلاعات اولیه نشان می‌دهد هم‌اکنون، نیروهای روسی و ایرانی برای پیشروی از محور جنوب ادلب آماده‌اند و نگاه همه برای آغاز فرایند عملیات نظامی مشترک ۳کشور، به سوی ترکیه است. مروری بر تحولات نظامی روزهای اخیر در داخل ادلب و حملات شدید تحریرالشام به مواضع احرارالشام نشان می‌دهد که راهبرد اولیه ترک‌ها به‌منظور مداخله نظامی، تأمین پوشش هوایی برای نیروهای احرارالشام و همچنین سپرفرات (ارتش آزاد)، با هدف پیشروی در محور شمالی این استان بوده است.
اما اکنون و در سایه پیروزی مهم نیروهای وابسته به القاعده در ادلب، به‌نظر می‌رسد راهبرد اولیه ترک‌ها، پیش از اجرا شکست خورده و این کشور، دست‌کم قادر به استفاده از بازوی احرارالشام، برای کاهش تلفات مالی و انسانی خود نخواهد بود.
تمام اینها در حالی است که نبرد ادلب و آزادی این شهر از سیطره نیروهای تحریرالشام، امر بسیار دشواری به‌حساب می‌آید. تحولات اخیر سوریه موجب شده استان ادلب، به آخرین و مستحکم‌ترین پایگاه تحریرالشام تبدیل شود؛ به‌طوری‌که نیروهای این گروه، مساحت گسترده‌ای از ادلب را تحت سیطره خود درآورده‌اند؛
از سوی دیگر حضور نزدیک به یک میلیون شهروند سوری در ادلب که عملا نقش سپر انسانی را برای تحریرالشام بازی می‌کنند، کار را برای روسیه، ایران و ترکیه، از آنچه بیان شد نیز سخت‌تر خواهد کرد. اما درصورتی که روند این عملیات نظامی با موفقیت پیش رود، می‌توان از هم‌اکنون پیش‌بینی کرد که دور بعدی گفت‌وگوهای آستانه، به محلی برای مذاکرات مستقیم میان نظام بشار اسد با کشورها و جریانات مطرح مخالف این نظام، در سایه نظارت روس‌ها، تبدیل خواهد شد.
طرح اخیر وزارت دفاع روسیه، مبنی بر تشکیل مجالس مدیریت محلی در مناطق کاهش درگیری، نشانه‌ای جدی از آمادگی روس‌ها برای مدیریت مرحله گفت‌وگوی مستقیم نظام با مخالفان و ارائه راه‌حل سیاسی واقعی برای پایان درگیری‌ها به‌حساب می‌آید.
به این ترتیب، درصورت موفقیت عملیات نظامی مشترک ادلب، مهم‌ترین رخداد نشست ژنو۷ نیز، عدول رسمی هیأت‌های معارضه از شرط برکناری اسد از قدرت، برای ورود به مرحله گذار خواهد بود.
براساس اطلاعات موجود، فشارهای عربستان سعودی بر هیأت‌های معارضه به‌منظور تغییر مواضع سیاسی و حذف شرط برکناری اسد، از هم‌اکنون آغاز شده و زمزمه استعفای ریاض حجاب از ریاست هیأت عالی مذاکرات معارضه در پایتخت عربستان نیز، نشانه‌ای بر این امر است.
عضو پیشین ائتلاف ملی معارضین سوریه
منبع: الف