با این منطق، موگرینی هم نباید بیاید
مرجان یگانه پرست
روزنامه بهار
حضور بازیگران خارجی در پروژه‌های سینمایی و مشارکت در تولید، موضوع جدیدی در سینمای ایران نیست و این مشارکت‌ها کمابیش اتفاق افتاده‌اند اما در شرایطی که بسیاری از فیلم‌های ایرانی در خارج از ایران و با قوانین حاکم بر آن کشورها در حال ساخت هستند، حضور یک بازیگر ترکیه‌ای در یک پروژه سینمایی، آن هم به دلیل شناخته شده بودنش از طریق ماهواره مسئله دار شده است. نورگل یشیلچای، بازیگری موفق و چهره در کشور ترکیه است و بسیاری از سریال‌های او در دیگر کشورهای همسایه مورد استقبال بوده است.درباره انتخاب این بازیگر و حواشی حضور او در فیلم «جن زیبا» به کارگردانی بایرام فضلی با تهیه کننده آن مهرداد فرید گفت‌وگو کرده‌ایم.
***
*پروژه اخیر از همان ابتدا با سروصدا همراه بود و حالا هم حاشیه دار شده است.این حواشی در روند کار تاثیری نداشته و کار خوب پیش رفته است؟
این پروژه به روزهای پایانی تصویربرداری نزدیک می‌شود و مراحل فنی آن هم به تازگی آغاز شده است.به عنوان تهیه کننده کار بیشتر ترجیح می‌دادم که پروژه چراغ خاموش پیش برود.حواشی‌ای که برای این پروژه ایجاد شده است، پیش‌بینی نشده بود زیرا پیش از حضور این بازیگر در فیلم، مراحل قانونی و مجوزهای لازم اخذ شده بود.ناگفته نماند که این همکاری و مشارکت در ساخت با کشور ترکیه بعد از انقلاب، اتفاق جدیدی است و پیش از آن چنین تجربه‌ای را نداشته ایم.این مشارکت برای سینمای ایران و در این سطح از همکاری قابل توجه است.پیش از انقلاب، بازیگران ترکیه‌ای در فیلم‌های ایرانی همکاری داشتند اما در این سطح از محبوبیت و شهرت نبودند.
* چطور این بازیگر برای این نقش انتخاب شد؟ آشنایی از قبل وجود داشت یا به دلیل پیشنهاد شریک ترکیه‌ای بود؟ آیا نمی شد بازیگران داخلی به جای ایشان باشند؟
بازیگران داخلی می‌توانستند ایفاگر این نقش باشند اما به دلیل مشارکت با شریک ترکیه ای، قواعدی در میان بود و آنها می‌خواستند از بازیگران چهره ترکیه‌ای استفاده شود. در نتیجه کارگردان به دلیل شناختی که از بازی ایشان داشت، از این بازیگر ترکیه‌ای دعوت به همکاری کرد.از وجه هنری کار که مسئولیت آن برعهده کارگردان است، بگذریم، وجوه صنعتی کار هم مورد توجه بود که به عنوان تهیه کننده به آن توجه داشتم. این همکاری امتیازاتی برای هر دو طرف ساخت به همراه داشت که برمبنای آنها، تولید این پروژه را برعهده گرفتم. شریک ترکیه‌ای هم با این چشمداشت‌ها پذیرفت که همکاری صورت بگیرد.
* سهم مشارکت با دیگر کشورها در سینمای ما خیلی اندک است و این مشارکت‌ها یا بی تاثیرند یا پر حاشیه.چرا سهم مشارکت‌ها ساز و کار جدی پیدا نمی کنند؟
کم بودن سهم مشارکت کشورهای خارجی در ایران به دلیل وجود محدودیاتی است که در سینمای ایران از سوی مسئولین سینمایی وجود دارد.ما برای اینکه بتوانیم این همکاری مشترک را انجام بدهیم از کانال‌های بسیاری گذشتیم و مجوزهای لازم را تهیه کردیم و بعد پروژه را اجرایی کردیم.اگر تجربه ما با موانع دولتی برخورد کند و مشکلاتی بر سر راه خود ببیند، قاعدتا تهیه کننده دیگری به سمت تولید مشترک نخواهد رفت.این در حالی است که کشورهای علاقه مند به همکاری و مشارکت در ایران هم کم نیستند و در صورت ناموفق بودن این همکاری، ممکن است عطای آن را به لقایش ببخشند و دیگر قدم جلو نگذارند.امیدواریم که مسئولان سینمایی به تداوم این همکاری‌ها توجه کنند.
* مشارکت با دیگر کشورها چه مزیت‌هایی برای پروژه‌ها و سینمای ایران به همراه دارند؟
یک تهیه کننده از مشارکت‌ها استقبال می‌کند زیرا سود و زیان پروژه را باید در نظر بگیرد، از این رو به حضور ایشان در این پروژه برای موفقیت در اکران‌های عمومی توجه کردیم.علاوه بر جذب بازار جهانی، مهمترین مزیتی که مشارکت‌های بین‌المللی و اکران‌های عمومی در دیگر کشورها دارند، این است که معرف فرهنگ ایرانی می‌شوند. این دستاورد کمی نیست و بسیاری از هموطنان ما سعی کرده‌اند در دیگر زمینه‌ها به این مهم برسند و امیدواریم که باب این همکاری باز شود زیرا سینما این قابلیت و ظرفیت را بیش از هر هنر دیگری دارد و می‌تواند معرف خوبی برای فرهنگ ما باشد.
* مشارکت با ترکیه چه بازخوردهایی برای سینمای ایران خواهد داشت؟
این همکاری از نظر بین‌المللی قابل توجه است زیرا این بازیگر به دلیل موفقیت‌های بین‌المللی کارگردان یعنی بایرام فضلی دعوت ما را پذیرفت.از طرفی حضور ایشان در این پروژه به دلیل شناخته شده بودن‌شان در بخشی از خاورمیانه و کشورهای همسایه به دیده شدن بهتر این فیلم کمک خواهد کرد.بیش از هشتاد کشور، این بازیگر را می‌شناسند از کشورهای عربی تا آمریکای جنوبی.در نتیجه این امکان که به دلیل حضور ایشان، بسیاری از آن مخاطبان تماشاگر این فیلم باشند، وجود دارد.از این رو درخواست‌های زیادی از دیگر کشورها مثل آذربایجان و مصر برای اکران بین‌المللی این فیلم دریافت کرده ایم و رویکردهای خوبی تاکنون گرفته ایم. مخاطبانی که علاقه‌مند هستند بازی ایشان در این فیلم را دنبال کنند و حتی استقبال کرده‌اند که در مراسم فرش قرمز این فیلم هم حضور پیدا کنند.این نوع همکاری به دیده شدن سینمای ایران و فرهنگ ما هم کمک خواهد کرد و از طرف دیگر بازار خوبی ایجاد خواهد شد که به سود هر دو طرف است.اگر سینمای ایران پیشتر فیلم هایی می‌ساخت که در جشنواره‌ها مطرح می‌شدند، این فیلم می‌تواند تماشاگران و اکران عمومی را برای سینمای ایران به ارمغان بیاورد.البته ما در این زمینه استثنا نیستیم و پیش ما سینماگران دیگری چون کیارستمی، اصغر فرهادی و دیگران اکران عمومی در دیگر کشورها را تجربه کرده اند.این فیلم دست‌کم می‌تواند اکران گسترده‌ای همزمان در ایران و ترکیه داشته باشد.
* در بسیاری از فیلم‌های ایرانی، بازیگران خارجی هم بازی کرده اند، به نظرتان پس چرا حضور این بازیگر خاص در یک پروژه حاشیه دار شده است و برای آن گزارش تهیه می‌شود؟
فکر می‌کنم که بخش زیادی از حاشیه به وجود آمده ناشی از سو تفاهم است.همیشه اولین قدم در این پرسه‌های همکاری، مهم هستند و ما چوب اولین بودن را می‌خوریم. همکاری‌های بعدی برای همکاران ما امیدواریم که هموارتر باشد. دوستانی هم که درحال حاشیه سازی هستند، احتمالا بعد از تماشای فیلم متوجه اشتباه خود خواهند شد.ما می‌توانستیم برویم و این فیلم را در ترکیه بسازیم همان طور که بسیاری از همکاران ما در دیگر کشورها فیلم‌شان را حتی با حذف حجاب ساخته‌اند مثل فیلم «سلام بمبی» یا «گذشته» یا « من سالوادور نیستم» و بسیاری فیلم هایی که اخیرا در دیگر کشورها ساخته شده‌اند اما ما سعی کرده‌ایم جریان مشارکت را به سمت ایران جلب کنیم و با موازین وزارت ارشاد فیلم بسازیم.فکر می‌کنم اگر قرار باشد جذب مشارکت‌ها در سینمای ایران، استحقاق تشویق داشته باشد، ما مستحق‌تریم.
* گزارشی که در برنامه ۲۰:۳۰ درباره حضور این بازیگر تهیه شد با دلایل شما حل شد ولی آیا ممکن است مراحل بعدی پروژه هم بدون مسئله پیش برود؟
فیلم با مجوز و با اطلاع وزارت ارشاد ساخته شده است و مسئولان از چند و چون ساخت آن در جریان بوده اند.دلیلی برای توقیف فیلم وجود ندارد.به شخصه متوجه نشدم که چه منطقی پشت آن گزارش برنامه ۲۰:۳۰ وجود داشت.گفتند بازیگر خانمی که شهرت دارد در فیلم «جن زیبا» حضور دارد و این بد است.آیا زن بودن این بازیگر بد است یا مشهور بودنش یا خارجی بودنش؟ چون هیچ کدام از این موارد بد نیست پس مسئله چیست؟ اگر بخواهیم براساس منطق آن گزارش عمل کنیم همه فیلم‌های هالیودی که در شبکه‌های تلویزیونی پخش می‌شوند، مسئله دارند! چون برمبنای همان منطق، در آن فیلم‌ها بازیگر زن هست که مشهور و خارجی هستند که در دیگر فیلم هایشان بر طبق موزاین جمهوری اسلامی هم نباشند.
* آیا مسئله اصلی شناخته شده بودن ایشان از طریق ماهواره است؟
اگر ماهواره‌های فارسی زبان، سریال‌های ترکیه‌ای را ترجمه می‌کنند، مقصر این بازیگر است؟ چون نمی توان گفت که این خانم بازیگر آن شبکه‌ها است و شاید اصلا باخبر هم نباشد سریالی که در آن بازی کرده است از شبکه‌های ماهواره‌ای ایرانی پخش می‌شود.این بازیگر که قرارداد همکاری با آن شبکه‌ها نبسته است.با منطق گزارش ۲۰:۳۰ چهره‌های زن سیاسی بین‌المللی مثل خانم موگرینی را هم نباید به ایران بیایند.درنتیجه به همان دلیلی که آن چهره‌ها می‌توانند به ایران بیایند، بازیگران خارجی هم می‌توانند با سینمای ایران همکاری کنند.
* تصویری که از این بازیگر در ذهن مخاطب ایرانی هست، تصویری زیبا و همیشه آراسته است اما در عکس‌های منتشر شده از این فیلم، چهره جدیدی از این بازیگر ارائه شده است.ارتباط این بازیگر با گروه و وضعیت کار در پروژه‌های ایرانی چطور بود؟
از همان ابتدا از ایشان خواستیم که همه تصوراتی که درباره نحوه ساخت فیلم در ذهن دارد، کنار بگذارد و بپذیرد که وارد یک سیستم جدید با ویژگی‌های کاملا متفاوت می‌شود.به نظرم ایشان ریسک بزرگی را پذیرفت و جای خوشحالی است که حالا از نتیجه کار هر دو طرف راضی هستند چون رضایت هر دو طرف به همکاری‌های بیشتر منجرخواهد شد.
* چطور می‌شود هنر و صنعت را در فیلم‌های ایرانی به هم گره زد و از حضور چهره‌ها برای بازار جهانی هم بهره گرفت؟
برای انتخاب چهره‌ها در فیلم‌ها یک شرط لازم و یک شرط کافی نیاز است.مهارت هنری، شرط لازم و شناخته شدن چهره هم شرط کافی است که خانم نور گل یشیلچای این شروط را با هم داشت.این فیلم از آن جایی که به معضلات زندگی آدم‌ها می‌پردازد و از آنجا که مسائل عاطفی، اضطراب و ترس‌ها بین انسان‌ها مشترک هستند و تفاوت جغرافیا در این مسائل تغییری ایجاد نمی کند، زبان مشترکی بین مردم همه کشورها می‌تواند فراهم کند.یک ویژگی دیگر فیلم «جن زیبا» این است که کم دیالوگ است.
* در آخر تاثیر حضور خانم نورگل یشیلچای در این پروژه سینمایی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
تجربه ایشان در ایران و این پروژه برای‌شان بسیار یونیک و متفاوت بود و این تجربه خوب باعث شد که در مصاحبه هایش از ایران و چادر به خوبی یاد کند. به نظر او چادر به زن، زیبایی مرموز و معنوی می‌دهد. این همان تاثیری است که گزارشگر صدا و سیما به آن توجه نکرده است. اگر صدا و سیما می‌خواست در زمینه ترویج چادر و حجاب برنامه بسازد تاثیر کلام و تجربه شخصی این بازیگر در ایران نداشت.به جای اینکه از صدا و سیما تشویق بگیریم، سرزنش هم شدیم.اگر به زعم این دوستان از همکاری با این بازیگر سرباز می‌زدیم، فکر می‌کنید او در بازگشت درباره ایران چه اظهارنظری می‌کرد؟ واکنش هایی که می‌توانست زحمات گروه ما را به عنوان نماینده ایران از بین ببرد.
منبع: بهارنیوز