از هشدار تا خطر فروپاشی
روزنامه بهار«آسیب اجتماعی» به هر نوع عمل فردی یا جمعی اطلاق می‌شود که در چارچوب اصول اخلاقی و قواعد عام عمل جمعی رسمی و غیر رسمی جامعه، محل فعالیت کنشگران قرار نمی‌گیرد و در نتیجه با منع قانونی یا قبح اخلاقی و اجتماعی روبه‌رو می‌شود. به همین دلیل، کج‌روان سعی دارند کج‌روی‌های خود را از دید ناظران، اخلاق عمومی و نظم اجتماعی پنهان کنند زیرا در غیر این صورت با پیگرد قانونی، تکفیر اخلاقی و طرد اجتماعی مواجه می‌شوند. آسیب‌های اجتماعی پدیده‌هایی واقعی، متغیر، قانونمند و قابل کنترل و پیشگیری‌اند. کنترل‌پذیری آسیب‌های اجتماعی شناخت علمی آنها را در هر جامعه‌ای برای پاسخ به پرسش‌های نظری و عملی و کاربردی از ایده‌ها و یافته‌های علمی تولید شده در برنامه‌ریزی‌های کوتاه و بلندمدت برای مقابله صحیح با آسیب‌های اجتماعی، درمان یا پیشگیری از گسترش و پیدایش آنها را ضروری و پراهمیت می‌سازد.بر این مبنا تمرکز بر نمودهای آسیب اجتماعی در جای‌جای جامعه می‌تواند در مسئله پیشگیری و مقابله، موثر واقع شود. پرداختن به ابعاد مسئله «آسیب‌های اجتماعی» در استانی چون «قزوین» از همین روست. آسیب‌های اجتماعی در قزوین براساس آمارهای به دست آمده، قزوین در عرصه مقابله با آسیب‌های اجتماعی پیشرو است. این را رضا محبوبی، معاون مرکز اجتماعی و فرهنگی وزارت کشور می‌گوید و درباره شدت مسئله آسیب‌های اجتماعی در ایران این‌گونه ابراز نظر می‌کند: «ما در کشور به لحاظ آسیب‌های اجتماعی در حالت بحران و فروپاشی نیستیم اما در وضعیت هشدار هستیم به این معنا که اگر به هشدار و ویژگی‌ها و مختصات این شرایط توجه نکنیم، تبدیل به بحران و فروپاشی اجتماعی خواهد شد. رویکردها در مسائل اجتماعی باید بدون دیدگاه سیاسی و حب و بغض باشد و به صورت کاملا علمی و دقیق باید به این مسائل بپردازیم.»اما فارغ از جایگاه قزوین در مسئله مقابله با آسیب‌های اجتماعی، وضع کنونی آسیب‌های اجتماعی در این استان چگونه است؟سالار قاسمی، مدیرکل آموزش و پرورش استان قزوین، بدون ارائه اطلاعات آماری، آسیب‌های در این زمینه گفته است: «باید بدانیم که نادیده گرفتن این آسیب‌های عمیق اجتماعی ظلم بزرگی است که جامعه را دچار بحران می‌کند. لذا باید با پرهیز از مسائل حاشیه‌ای به سمت اعتلای ارزش‌های انقلاب حرکت کنیم. باید تلاش کنیم تا قلم همکاران در آموزش و پرورش و نظام تعلیم و تربیت، با نگاه بصیرانه همراه بوده و آن را ایجاد کند.»در سخنان مبهم قاسمی، نمودی از وجود وضعیتی نه‌چندان مطلوب وجود دارد. این وضعیت در سخنانی که حسین افشار مقدم، مدیرکل سابق بهزیستی استان قزوین بیان کرده است، بهتر تبیین شده است: «حدود ۸۰ هزار نفر در استان قزوین تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارند که به دو بخش مددجویان و مستمری بگیران و موردی تفکیک می‌شوند. درصد قابل توجهی از این آمار مربوط به آسیب‌های ناشی از طلاق، اعتیاد و خشونت‌های خانگی و خیابانی و خودسرپرستی زنان است.»به گفته افشارمقدم: «استان قزوین با توجه به وضعیت جغرافیایی و قرار گرفتن در شاهراه‌های مواصلاتی استان در معرض تهدید افزایش آسیب‌های اجتماعی با دریافت آسیب‌های وارداتی است.» زندان‌ها حد نهایی برخورد با آسیب‌های اجتماعی، مجازات است. بر این مبنا شکل گرفتن شناختی نسبت به میزان جمعیت زندانیان و کیفیت آنها تبیین‌گر وضعیت موجود اجتماع هم هست. آمار تازه‌ای از تعداد زندانیان موجود در زندانهای قزوین در دست نیست. در آماری که در سال ۱۳۹۱ ارائه شده است، تعداد زندانیان استان، ۳۰۰۰ نفر برآورد شده است که ۶ درصد آنان را زنان و افراد زیر ۱۸ سال تشکیل می‌داده‌اند. به گفته مدیرکل وقت امور زندانهای استان قزوین در سال ۱۳۹۱، آمار زندانیان ورودی نسبت به سال گذشته کاهش داشته و کمترین آمار در حوزه زندانیان زیر ۱۸ سال است که ۳ درصد از زندانیان استان را تشکیل می‌دهند و سرقت نیز جرم اول در بین جرایم به شمار می‌رود.» در سال ۱۳۹۴، بنا به گفته روابط‌عمومی دادگستری استان قزوین، ۴۴ درصد از ورودی زندانهای قزوین مربوط به جرائم مواد مخدر بوده است. در کارگروه کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی زندانهای استان قزوین که با حضور معاون سلامت، اصلاح وتربیت وسایر مدیران ومسؤلین زندانهای استان تشکیل شده است، حسن نورمحمدی، مدیر روابط عمومی اداره کل زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی استان قزوین چنین گفته است: «تراکم جمعیت کیفری زندان‌ها عوارض و زیان‌هایی به دنبال دارد که گاه آسیب‌های غیر قابل جبرانی به اجتماع نیز وارد می‌سازد. به همین دلیل کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی در زندان، ضرورت اجتناب ناپذیری دارد و می‌بایست از کلیه عوامل بازدارنده، حداکثر بهره برداری را به عمل آورد. برنامه‌ها و طرحهای روان درمانی در قالب طرح اجتماعات درمان مدار در کنار فعالیت‌های فرهنگی در زندانهای استان پویایی لازم رافراهم وبرنامه‌ها دارای روند مثبت و پر ثمری بوده است.» در زمینه پیشگیری چه کارهایی انجام شده است؟ عین اله صادقی، معاون تربیت بدنی و سلامت اداره‌کل آموزش و پرورش استان قزوین گزارش کار نهاد ذی‌ربط خود در این زمینه را این‌گونه ارائه می‌دهد: «امسال ۱۵۰ کارگاه آموزشی در مدارس پیش بینی شده است تا کارشناسان دادگستری و نیروی انتظامی با حضور در مدارس به آموزش دانش‌آموزان و مربیان بپردازند. امروزه آسیب‌های فضای مجازی نیز از معضلات جامعه است چرا که استفاده بی رویه و ناصحیح از فضاهای مجازی منجر به بروز آسیب‌های اجتماعی-روانی می‌شود، امسال برای اولین بار طرح همیار پیشگیری در مدارس اجرا می‌شود و این طرح همانند همیار پلیس می‌باشد. طرح همیار پیشگیری به منظور فرهنگ سازی در کودکان، نوجوانان و دانش‌آموزان و خانواده‌ها اجرا می‌شود، برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی باید فرهنگ‌سازی شود و این موضوع فقط مختص آموزش و پرورش نیست بلکه باید همه دستگاه‌ها و نهادها نیز در تحقق این هدف آموزش و پرورش را یاری نمایند. در سال جاری ۸۰ نمایشگاه سیار با موضوع آسیب‌های اجتماعی در استان راه اندازی می‌شود تا دانش‌آموزان با انواع آسیب‌های اجتماعی آشنا شوند.» آمارهای رو به بهبود مطابق آمارها تعداد زندانیان شهرهای مختلف استان قزوین روندی کاهشی داشته است. فعالیت‌های خیرین برای آزادی زندانیان غیرعمد هم در استان قزوین قابل توجه است. در آمارهای دیگر هم وضع استان قزوین نسبت به دیگر استان‌های کشور چندان بغرنج نیست. در هفته گذشته مدیرکل بهزیستی استان قزوین از اجرای «طرح جامع پیشگیری از اعتیاد» در روستاهای استان قزوین خبر داد و در زمینه کاهش فقر هم طرح‌هایی از سوی نهادهای مربوط در حال انجام است.با این وجود هشدار مدیرکل سابق بهزیستی استان قزوین را باید جدی گرفت. آسیب‌های اجتماعی در مرحله هشدار قرار دارد.
منبع: baharnews.ir